Op bezoek bij Tom Poes en Heer Bommel

Een wit wollig poesje

Het begon allemaal in 1941. De Rotterdamse Toonder mocht voor de Telegraaf een dagelijkse strip maken. Er bestond nog geen naam, hij had enkel een scène verzonnen met een leuk wit wollig poesje. Eenmaal thuis vertelde hij enthousiast dat hij ‘de kat’ had verkocht. Maar hoe moest de strip nu heten? Zijn vrouw wist hier wel raad mee: toevallig had zij van de bakker een paar heerlijke tompoezen meegenomen. “Is dat geen leuke naam: Tom Poes?”

Niet te missen

Ondanks dat deze twee striphelden ver voor mijn tijd zijn geboren, ben ik benieuwd naar hun avonturen. Ik was al een paar keer langs het opmerkelijke gebouw gefietst, maar het nieuwe museum in de Rotterdamse Wijnhaven is niet te missen. Op de gevel zijn allerlei stripfiguren te ontdekken van Suske en Wiske, Elsje en Gait-Jan tot en met Douwe Dabbert. Hoogste tijd om eens de binnenkant te bewonderen!

Rennen naar de brievenbus

Eenmaal binnen word ik meteen ondergedompeld in de wereld van Tom Poes en Heer Bommel. Ik kijk naar de originele striptekeningen in de Telegraaf, het Algemeen Handelsblad en de Volkskrant. Ruim veertig jaar hebben deze strips vele krantenlezers naar de brievenbus doen snellen. Ook het eigen weekblad van Tom Poes, de briefkaarten, boekjes, puzzels en de eerste tekenfilm uit de jaren 40 missen mijn ogen niet.

Spiegel voor houden

Ik ontdek dat de verhalen niet altijd hetzelfde zijn gebleven. Waar de eerste verhalen draaiden om draken, reuzen en verborgen schatten, werden later allerlei ontwikkelingen uit de maatschappij op een speelse wijze aan de kaak gesteld. Bureaucratie, vluchtelingen, wetenschap, het milieu, kunst of omgaan met geld. Steeds weer wist Toonder het publiek met milde humor een spiegel voor te houden. Ook zaten de avonturen vol met visionaire vooruitblikken. Zo illustreerde in 1957 de strip een pratende fitnessapp, werd in 1964 een idee voor reality-tv getekend à la het Big Brother huis en bracht in 1969 de strip het vervangen van menselijk arbeid door robots onder de aandacht.

Redder in nood

Wat mij opvalt is dat de relatie tussen de twee vrienden in de verhalen nooit is veranderd. Bommel, vervuld met goede bedoelingen loopt zonder uitzonderingen in zeven sloten tegelijk. Maar hij zoekt de schuld hiervan en oplossing hiervoor altijd buiten zichzelf. Tom Poes is onophoudelijk zijn redder in nood: ‘Tom Poes, verzin een list…’.

Ook verwonder ik mij over het creatieve taalgebruik in de strips. Talrijke uitdrukkingen vliegen mij om de oren als ‘geld speelt geen rol’, ‘kommer en kwel’, ‘minkukel’, ‘denkraam’ en ‘ik wist niet dat ik het in mij had’. Toonder heeft de Nederlandse taal verrijkt op een manier waarop menig romanschrijver jaloers op zou zijn.

Andere striphelden

Maar niet alleen Tom Poes en Heer Bommel strijken met de eer. Op de tweede verdieping maak ik bijvoorbeeld kennis met hun vriend professor Prlwytzkofski een wetenschapper die jammerlijk grote oogkleppen draagt. Of met Dorknoper de ambtenaar die diep onder zijn stoffige uiterlijk nog een restje gevoel over heeft, maar voor wie vooral de regels tellen. En op verdieping drie waan ik mijzelf door de wereld van Batman, Amerikaanse comics en Japanse manga. Geen werk van Toonder, maar wel erg interessant.

Ode aan Marten Toonder

Na anderhalf uur bommelverhalen loop ik naar buiten om deze stripochtend te laten eindigen op de Binnenrotte. Op dit plein staat het beeld ‘Ode aan Marten Toonder’. Met een nieuwe lik verf is dit monument sinds begin mei weer terug, voor de Markthal. Niet geheel willekeurig, het was toen 105 jaar geleden dat Toonder in Rotterdam geboren werd.

Meer informatie

Het museum is helaas tot nader bericht gesloten.
‘Tom Poes en Heer Bommel. 75 jaar literaire lotgevallen’ is te zien tot en met 28 mei 2017. En een leuk weetje: vanaf 11 juni staat het museum geheel in het teken van de opschepperige, lawaaierige, knorrige en onverstandige eend in matrozenpak: Donald Duck. Check meer informatie & tickets.